Ψιλομέλας

Με το όνομα ψιλομέλας (αγγλ. psilomelane) φέρεται μίγμα βαριούχων ορυκτών του μαγγανίου, του οποίου το κύριο συστατικό είναι ο ρομανεχίτης (romanechite, Ba(Mn+2, Mn+4)5O10 . H2O), ο οποίος, όμως, είναι αδύνατο να ξεχωρίσει από τα υπόλοιπα βαριομαγγανιούχα συστατικά, πράγμα που εξηγεί γιατί η ονομασία "ψιλομέλας" είναι ακόμη σε χρήση διεθνώς. Αναφέρεται στην βιβλιογραφία επίσης ως "Stilpnomelane", "Cryptomelane", "Protomelane" και "Psilomelanite". Το όνομα ψιλομέλας προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ψιλός (λείος, γυμνός) και μέλας και του αποδόθηκε λόγω της βοτρυοειδούς στιλπνής υφής του και του χρώματός του.

Αποτελεί μετάλλευμα μαγγανίου, συνδεόμενος, κυρίως, με πυρολουσίτη, με τον οποίο σχεδόν πάντα συνυπάρχει, ξεχωρίζοντας από την εντονότερη λάμψη του και, στην περίπτωση στιφρών, αλαμπών συσσωματωμάτων, από την πολύ μεγαλύτερη σκληρότητά του. Σχετίζεται, επίσης, με μπραουνίτη, χαλκοφανίτη, μαγγανίτη και άλλα οξείδια του μαγγανίου.

Απαντά σε πολλές περιοχές, σχηματιζόμενος ως προϊόν εξαλλοίωσης μαγγανιούχων ορυκτών, ενώ συχνά αντικαθίσταται και ο ίδιος από άλλα δευτερογενή ορυκτά του μαγγανίου. Μερικές από τις αξιολογότερες εμφανίσεις του είναι στην Κορνουάλλη της Βρετανίας, στη Γερμανία (περιοχή Schneeburg), τη Σλοβακία, το Κόσοβο, την Ουκρανία, στα ορυχεία Minas Gerais και Ouro Preto της Βραζιλίας, στη Βολιβία, τη Μαδαγασκάρη, την Αυστραλία, την Κίνα και στις Πολιτείες Αλάσκα, Βιρτζίνια, Νότια Καρολίνα, Αριζόνα, Καλιφόρνια και Νιού Τζέρσεϊ των ΗΠΑ.

Χημικός τύπος   (Ba,Mn)3(O,OH)6Mn8O16
Πυκνότητα       3,7 - 4,7 gr/cm3
Χρώμα           Μαύρο, καστανόμαυρο, μολυβδόχρουν
Σύστημα 
κρυστάλλωσης    Ρομβικό
Κρύσταλλοι      Πολύ μικροί σε λεπτοκοκκώδη μορφή(μέχρι 2mm)
Υφή             Βοτρυοειδής, σταλακτιτική, ενίοτε ινώδης
Διδυμία         Κατά {010} και {101} (κρυπτομέλας)
Σκληρότητα      5 -6
Σχισμός         -
Θραύση          Κογχοειδής
Λάμψη           Θαμπή έως ημιμεταλλική
Γραμμή κόνεως   Μέλαινα, μολυβδόχρους
Πλεοχρωισμός    Όχι
Διαφάνεια       Αδιαφανής

Πηγή: wikipedia