Τοπάζι

Το τοπάζι είναι πυριτικό / φθοριούχο ορυκτό του αργιλίου. Αποτελεί πολύτιμο λίθο, γνωστό από την αρχαιότητα. Η ονομασία αποδόθηκε από τους αρχαίους Έλληνες, εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από την αραβική λέξη توباز "τόπαζος", που σήμαινε το αντικείμενο της αναζήτησης. Κατά άλλη εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από την σανσκριτική λέξη तपस् "tapas" = πυρ, λόγω του κιτρινοκόκκινου χρώματος και της έντονης λάμψης του. Οι κρύσταλλοί του είναι μακροπρισματικοί (στο εγχειρίδιο της "Mineralogical Society of America" αναφέρονται κρύσταλλοι μήκους 1,2 μ. και βάρους εκατοντάδων κιλών). Οι πλευρές του πρίσματος φέρουν έντονο ανάγλυφο, ενώ η απόληξή τους είναι πυραμιδοειδής, εν είδει οροφής.

Η κρυσταλλική δομή του τοπαζίου συνίσταται από μια αλυσίδα συνδεδεμένων μη κανονικών οκταέδρων, στο κέντρο των οποίων βρίσκεται το άτομο του αργιλίου, περικλεισμένο από τέσσερα άτομα οξυγόνου. Κάτω ή επάνω από τα άτομα του αργιλίου βρίσκονται τα άτομα του φθορίου ή τα συμπλέγματα του υδροξυλίου. Οι αλυσίδες αυτές των οκταέδρων συνδέονται μεταξύ τους με τετράεδρα ατόμων πυριτίου. Η δομή αυτή καθιστά το τοπάζιο το σκληρότερο από όλα τα πυριτικά ορυκτά και ένα από τα σκληρότερα υλικά στην Φύση.

Ανευρίσκεται σε γρανιτικούς πηγματίτες, σε κοιλότητες και φλέβες εντός γρανίτη, ρυολίθου και γρανιτικού πηγματίτη (όξινα πετρώματα). Ανευρίσκεται, επίσης, σε γνευσίους, σχηματιζόμενος από υδροθερμικά μίγματα πλούσια σε πτητικά συστατικά. Είναι, επίσης, προϊόν ισχυρής μεταμόρφωσης ιζηματογενών πετρωμάτων πλούσιων σε αργίλιο και διοξείδιο του πυριτίου που περιέχουν ενώσεις φθορίου. Συνδέεται με τουρμαλίνη,κασσιτερίτη, φθορίτη, απατίτη, βήρυλλο, βολφραμίτη, μολυβδαινίτη και ορυκτά της ομάδας των μαρμαρυγιών.

Απαντά σε πολλά μέρη του κόσμου. Τα μεγαλύτερα και ωραιότερα δείγματά του έχουν βρεθεί στο Minas Gerais της Βραζιλίας. Επίσης στο Πακιστάν, το Μεξικό, στα Ουράλια όρη στην Ρωσία και στις Πολιτείες Κολοράντο, Γιούτα και Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Χρησιμοποιείται κυρίως στην κοσμηματοποιια και την κατασκευή πολύτιμων σκευών, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους πολύτιμους λίθους.

Κατηγορία       Νησοπυριτικά
Χημικός τύπος   Al2SiO4(F,OH)2
Πυκνότητα       3,5 gr/cm3
Χρώμα           Άχρωμο, κίτρινο, πορφυρό, πορτοκαλέρυθρο έως
                ερυθρό, ιώδες, καστανό, μπλε
Σύστημα 
κρυστάλλωσης    Ρομβικό
Κρύσταλλοι      Πρισματικοί, συνήθως επιμήκεις με απόληξη σε πυραμίδες
Υφή             Συμπαγή ή κοκκώδη συσσωματώματα ή μεγάλοι φαινοκρύσταλλοι
Διδυμία          -
Σκληρότητα      8
Σχισμός         Τέλειος κατά {001}
Θραύση          Υποκογχοειδής έως ανώμαλη
Λάμψη           Αδαμαντοειδής έως υαλώδης
Γραμμή κόνεως   Λευκή
Πλεοχρωισμός    Ναι. Χ=κίτρινος Ψ=κίτρινο ή ιώδες, 
                     Ζ=ιώδες, γαλαζωπό, κίτρινο
Διαφάνεια       Διαφανής. Αδιαφανείς ορισμένες παραλλαγές με προσμίξεις

Πηγή: wikipedia